Listopad kojarzy nam się z Zaduszkami, deszczową pogodą i jesienną zadumą... Ale czy tylko? Wbrew ponurej aurze, koniec listopada może być dla nas czasem zabawy i zakupowego szaleństwa! Andrzejki i Black Friday to doskonałe okazje, by przegnać jesienną chandrę i pozwolić sobie na chwilę przyjemności.
Andrzejki – skąd się wzięły?
Andrzejki to zwyczajowa nazwa wieczoru wróżb, który przypada na noc z 29 na 30 listopada, w wigilię dnia św. Andrzeja. Na ziemiach polskich obchodzono je z pewnością już w epoce renesansu – pierwsza polska wzmianka o Andrzejkach pochodzi z 1557 roku, a jej autorem jest Marcin Bielski, historyk, pisarz i poeta satyryczny. Dlaczego właśnie listopad? Koniec tego miesiąca to w kościele katolickim czas bezpośrednio poprzedzający rozpoczęcie adwentu, okresu oczekiwania na Boże Narodzenie. Ponieważ adwent ma być czasem refleksji, Andrzejki zwyczajowo traktuje się jako ostatnią okazję na chwilę szaleństwa.
Czas wróżb i przepowiedni
Andrzejkowe zabawy od dawien dawna wiążą się z wróżeniem. Co ciekawe, początkowo we wróżbach uczestniczyły tylko panny na wydaniu, a przepowiednie dotyczyły wyłącznie kwestii związanych z zamążpójściem. Młodzi mężczyźni okazję do poznania przyszłości mieli parę dni wcześniej, w tak zwane katarzynki – wigilię św. Katarzyny Aleksandryjskiej; w późniejszych czasach oba obrzędy zostały połączone. Z powodu wielkiej wagi andrzejkowych przepowiedni odprawiano je na osobności i indywidualnie. Zapewne dla wielu panien andrzejkowy wieczór wiązał się z ogromnymi emocjami: nie brakowało śmiechów i skrytej nadziei, ale też płakania po kątach czy wybuchów zazdrości. Z czasem obrzęd nabrał charakteru zbiorowego – wróżby odbywały się w gronie rówieśniczek, stopniowo zyskując bardziej rozrywkową atmosferę. Dzisiaj zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą brać udział w andrzejkowych wróżbach, które z poważnych przepowiedni przekształciły się w pretekst do dobrej zabawy. Choć andrzejki nadal kojarzą się z wróżeniem, dziś pod tym hasłem najczęściej kryją się zwykłe imprezy i koncerty.
Jak wróżyli nasi przodkowie?
- Najbardziej znaną andrzejkowym obrzędem jest przelewanie gorącego wosku przez ucho od klucza do garnka lub misy z zimną wodą. Twardniejący wosk formował fantazyjne kształty, z których odczytywano wskazówki na temat przyszłości, dotyczące przede wszystkim przyszłego ukochanego zainteresowanej dziewczyny, jego zawodu lub wyglądu. Innym wariantem tego zwyczaju jest interpretowanie cienia rzuconego przez zastygnięty wosk.
- Lubianą zabawą było także ustawianie butów dziewcząt biorących udział w zabawie jeden za drugim w długim szeregu. Ta, której but pierwszy dotarł pod próg, miała jako pierwsza wyjść za mąż.
- Do mniej znanych zwyczajów należą wróżby z udziałem zwierząt. Jedną z nich jest podsuwanie psu identycznych smakołyków. Dziewczyna, której przysmak został zjedzony jako pierwszy, miała najwcześniej wziąć ślub; podobnie w przypadku zabawy z gąsiorem: ta spośród zgromadzonych, którą wskazał ptak z zawiązanymi oczyma, również mogła cieszyć się szybkim zamążpójściem.
- Współcześnie pojawia się wiele nowych propozycji andrzejkowych zwyczajów, jak wróżenie z gotowanego makaronu, uwielbiane przez dzieci ciasteczka z wróżbą czy odczytywanie przyszłości z fusów z kawy lub herbaty. Nic nie stoi na przeszkodzie, by popuścić wodze fantazji i stworzyć własne zabawy. Najważniejsze, by impreza była udana!
Black Friday – sezonowa atrakcja
Nowe czasy oznaczają powstawanie nowych tradycji. Obok Andrzejek, symbolem końcówki listopada od kilku lat pozostaje Black Friday (Czarny Piątek) – wielki dzień promocji i ofert specjalnych. Zwyczaj ten wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych. Black Friday tradycyjnie obchodzi się w pierwszy piątek po Święcie Dziękczynienia, choć w wielu sklepach obniżki cen zaczynają się już wcześniej i trwają nieco dłużej. Czarny Piątek wiąże się z rozpoczęciem sezonu przedświątecznego – to dobra okazja, by zaopatrzyć się w bożonarodzeniowe prezenty dla najbliższych. Zwyczaj obniżania cen pod koniec listopada szybko rozprzestrzenił się na inne kraje; obecnie coraz więcej państw obchodzi Black Friday. Jak podaje International Council of Shopping Centers, od 2005 roku Czarny Piątek pozostaje dniem, w którym obserwuje się największy ruch w sklepach.
Dlaczego „Czarny"?
Określanie konkretnych dni mianem "czarnych" zazwyczaj wiązało się z rozmaitymi nieszczęściami i katastrofami. Skąd zatem wzięła się nazwa Black Friday? Mówi się, że dzień po święcie Dziękczynienia nazywano w ten sposób, ponieważ robotnicy brali wtedy wolne w pracy, co oczywiście nie było na rękę ich zwierzchnikom. Innym, częstszym wytłumaczeniem jest chaos, który powstawał na skutek rozpoczęcia sezonu zakupowego przed Bożym Narodzeniem: tłumy ludzi i korki samochodowe utrudniały poruszanie się po mieście. Innym, interesującym wytłumaczeniem jest fakt, że kiedy handlowcom udawało się "wyjść na plus", mieli zaznaczać to w księgach właśnie na czarno, podczas gdy kolor czerwony oznaczał straty. Dziś Black Friday kojarzy się pozytywnie, szczególnie że obniżki cen dotyczą też sklepów internetowych, w których nie grożą nam tłumy.
Listopadowe atrakcje
Jeśli martwią was coraz krótsze dni, zimne poranki i bardzo odległa perspektywa wolnego, jest na to sposób. Andrzejkowy wieczór to świetna okazja, by w gronie przyjaciół z humorem pomyśleć o przyszłości i najzwyczajniej w świecie miło spędzić czas. Kto wie, może woskowe kształty rzeczywiście zdradzą, co nas czeka? Jak wiadomo, także zakupy potrafią przynieść nam sporo przyjemności. W Czarny Piątek warto zajrzeć na strony ulubionych sklepów – tak duże obniżki cen nie zdarzają się często. Specjalne oferty dotyczą już chyba każdej branży, od produktów spożywczych, poprzez kosmetyki, czy kursy edukacyjne. Dlatego opłaca się trzymać rękę na pulsie: jest więcej niż prawdopodobne, że uda się nam kupić wymarzony prezent dla kogoś bliskiego lub dla nas samych.
Dodaj komentarz